Herdenken

De iets te bruin gebakken buurvrouw M. van hiernaast sprak me vanmiddag over de schutting even aan. “We zijn de enigen die vlaggen in de straat” zei ze. “Ik snap het niet, sommige andere straten hangen helemaal vol met vlaggen”. Het was iets dat me zelf ook al was opgevallen. Eigenlijk had ik wel wat meer vlaggen verwacht in zo’n nieuw frisgewassen straatje. Om eerlijk te zijn waren mijn motieven om vorige week een vlaggenstokhouder op te hangen niet echt van nationalistische aard geweest. Ik vond het gewoon leuk staan. Het paste precies in mijn Vinex-huisje, boompje, beestje plaatje. Zo’n huis als een kindertekening, met rook dat uit de schoorsteen kringelt en een vlag wapperend aan de voorgevel.
De vlag uit op koninginnedag was voor mij pure folklore. Ik ben niet echt een Oranje fan of zo. Mijn koningsgezindheid ben ik de afgelopen jaren wel een beetje kwijtgeraakt. Ik vind ze okay, die Oranjes, maar als ze hun ceremoniele funktie nog eens kwijtraken zal ik er niet rouwig om zijn. Vlaggen met 5 Mei vind ik dan belangrijker. Vrijheid om te kunnen zeggen wat je wilt zeggen en de vrijheid om een eigen geloof of mening te hebben is een groot goed.
Die vierde Mei hangt er dan een beetje tussenin. Na het zien van Shoah zie ik het nut van herdenken wel weer helemaal in. Toch is het altijd een beetje een vreemd moment, die 2 minuten stilte. Ik heb die minuten op veel verschillende plekken meegemaakt. In een kantine vol treinstewards bijvoorbeeld. Dat was altijd een beetje surrealistische ervaring. Iedereen stopte met werken op het station, treinen stonden stil en zelfs de meest luidruchtige steward hield dan voor 2 minuten z’n mond. Erg speciaal.
K. leeft altijd op bij dit soort momenten. Een half uur van te voren herinnert ze me er nog even aan dat we straks de televisie aan moeten zetten, want we moeten herdenken. Ik heb altijd zo’n houding van: “O ja, we moeten straks nog even twee minuten stil zijn”, maar zij neemt het uiterst serieus. Na het ongemakkelijke stiltemoment vraagt ze me ieder jaar: “Waar heb jij aan gedacht de afgelopen twee minuten? “ Ik mompel iets over mensen die gestorven zijn en hoe erg het wel niet was, maar eigenlijk dacht ik daar niet echt aan. Ik vroeg me tijdens die twee minuten af waarom ik wel een uur lang een tijdschrift kan lezen zonder iets te zeggen, maar dat twee minuten verplichte dodenherdenking dan opeens zo ongemakkelijk aanvoelt. Ik vroeg me daarna ook nog af hoelang we in Nederland nog zullen gedenken. Zal er over 40 jaar, als er niemand de oorlog meer bewust heeft meegemaakt, iemand voorstellen om dit maar helemaal af te schaffen? Ben benieuwd hoe dit soort processen verlopen. Het lijkt me wel goed om dit soort reflectiemomenten te houden, hoe ongemakkelijk ze soms ook aanvoelen.